Διασκευάζοντας τον τίτλο του περίφημου τραγουδιού του Ian Dury, Sex & Drugs & Rock n’ roll, ο Τάσος Μαραγκός επιλέγει τον υπότιτλο «School, drugs & rock n’ roll» για το τελευταίο του βιβλίο, το Hard Rock. Χαμηλώνοντας τις προσδοκίες των αναγνωστών, αντικαθιστά το «sex» με το «school», υπονοώντας ενδεχομένως πως τα κύρια «συστατικά» της ιστορίας του είναι διαφορετικά, αναφορικά με το επίμαχο σημείο. Μην ανησυχείτε. Το σεξ έχει εξέχουσα θέση στις σελίδες του Hard Rock, και δε θα μπορούσε να λείπει, άλλωστε, αφού αποτελεί φυσική συνέχεια των υπολοίπων…

Το Hard Rock, αναμφίβολα, αποτελεί ένα διαμάντι για τα ελληνικά κόμικς, συνολικά κρινόμενο. Ο 17χρονος Μάρκος, πρωταγωνιστής της ιστορίας που υπογράφει ο Τάσος Μαραγκός (ή άλλως Tasmar), συνάντησε για πρώτη φορά το κοινό του μέσα από τις σελίδες του Krak Komiks, μίας περιοδικής έκδοσης με κεντρική ιστορία το Hard Rock (μέχρι το 9ο, τουλάχιστον, τεύχος), που κυκλοφόρησε, αρχικά δια των εκδόσεων Giganto και στη συνέχεια της Jemma Press, από το 2007 μέχρι το 2013. Στο συγκεντρωτικό τόμο που κυκλοφόρησε το Μάιο του 2017, η ιστορία δημοσιεύεται για πρώτη φορά ολόκληρη, επιστρέφει στην ασπρόμαυρη βερσιόν της (τα τεύχη #1-5 ήταν ασπρόμαυρα ενώ τα τελευταία είχαν κυκλοφορήσει έγχρωμα), ενώ περιέχει ένα έξτρα, «τελευταίο» κεφάλαιο 26 σελίδων και λίγο ακόμη bonus υλικό, όπως το Markos & Gogos Psychedelic Experience που συνυπογράφουν 18 διαφορετικοί Έλληνες δημιουργοί κόμικς.

Μία ιστορία ενός εφήβου, τοποθετημένη χρονικά στη δεκαετία του 1990 και χωρικά στην ελληνική επαρχία και συγκεκριμένα στη νησιωτική επαρχία της Σύρου. Φαίνεται γεμάτη αυτοβιογραφικές αναφορές (ο Τάσος μεγάλωσε στη Σύρο) – ακόμα κι αν δεν αποτελούν αυτοβιογραφικά στοιχεία καθαυτά, σίγουρα πολλά απ’ όσα συμβαίνουν στη ζωή του νεαρού Μάρκου αφορμώνται από αυτά. Και ίσως, αυτός είναι ένας από τους λόγους που καθιστούν την ιστορία του τόσο ζωντανή και ενδιαφέρουσα.

Δε βασίζεται σε κάποια εξωπραγματική ή ιδιαίτερα… «ψαγμένη» κεντρική ιδέα. Δεν εκβιάζει το γέλιο με οφθαλμοφανώς «στημένα» gags ή λογοπαίγνια. Σίγουρα, υπάρχουν στοιχεία υπερβολής, όμως δεν είναι αυτά από μόνα τους που προκαλούν το πηγαίο γέλιο. Άλλωστε, αυτό έρχεται μαζί με έναν ενδόμυχο προβληματισμό, αφού συνειδητοποιήσεις πόσα κοινά έχεις με το Μάρκο. Η νομοτελειακή ταύτιση με τον απλό αλλά ταυτόχρονα τόσο ξεχωριστό χαρακτήρα είναι αυτή, που καθιστά το κόμικ του Τάσου ένα καλογραμμένο κόμικ και όχι μια χαβαλετζίδικη ιστοριούλα.

Εμπνευσμένος από καλλιτέχνες όπως ο Peter Bagge (Hate), ο Daniel Clowes (Eightball) ή ο Robert Crumb (Zap Comix, Fritz the Cat), υιοθέτησε ένα ιδιόμορφο, εναλλακτικό στυλ που συναντάται συνήθως στην ονομαζόμενη «αμερικανική underground σκηνή» και αποτελείται από απλό, «πλαστικό» σκίτσο, καθαρή γραμμή, αφήγηση καθημερινών καταστάσεων με διάφορα στοιχεία υπερβολής. Δεν αρκείται όμως εκεί. Ψυχογραφεί τον πρωταγωνιστή του, ο οποίος εξελίσσεται σελίδα-σελίδα, κεφάλαιο-κεφάλαιο. Από έφηβος, περνάει σιγά σιγά στα πρώτα του ενήλικα χρόνια, δίνει εξετάσεις, δουλεύει, πάει στρατό…

Και όπως κάθε έφηβος, έτσι και ο Μάρκος – με τον τρόπο του – είναι ανήσυχο πνεύμα. Αμφισβητίας, μέσα στην άρνηση για κάθε μορφής κατεστημένο: το σχολείο, την οικογένεια, το κλειστό κοινωνικό περιβάλλον της επαρχίας που περιορίζει τον κύκλο του στον ανυπόφορο Γώγο και τον μεσήλικα Τζίμη, και αργότερα το στρατό.

Δεν έχουμε, λοιπόν, μία αμιγώς χιουμοριστική περιπέτεια ενός εφήβου ήρωα. Ο στόχος του Τάσου, πιστεύω, δεν είναι απλά να… σαχλαμαρίσει. Πρόκειται για την εξιστόρηση, αν θέλετε, κάποιων πτυχών της ζωής του Μάρκου, χωρίς αυτή να παρουσιάζεται «γαμάτη» και «λαμπερή». Βλέπουμε ωμά την καταπίεση που δέχεται ένας, νορμάλ κατά τα άλλα, νεαρός τη δεκαετία του ’90 (μεταξύ μας, δε βλέπω πολλές διαφορές με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα). Καταπιεστικοί γονείς, κοινωνικά στερεότυπα, ερωτικές περιπτύξεις, εσωτερικές ανησυχίες που δε βρίσκουν κάπου να ξεθυμάνουν (ή ξεθυμαίνουν εντελώς επιφανειακά και πρόσκαιρα), αντίθετα, συσσωρεύονται και μπορεί να «σκάσουν» οποιαδήποτε στιγμή, με οποιαδήποτε αφορμή.

Στο Μάρκο, αυτό συνέβη όταν, μπουχτισμένος από το σχολείο που μόλις τελείωσε με τον ίδιο να μην επιτυγχάνει στις εξετάσεις, δεχόμενος πίεση από την οικογένειά του, αναγκάζεται να εργαστεί στην τουριστική ταβέρνα του φασίστα Ζοζέφ (η διακριτική ειρωνεία του Τάσου είναι αξιοθαύμαστη), για «να στρώσει» και «να μάθει πώς βγαίνουν τα λεφτά». Ταυτόχρονα, αγχώνεται για το μέλλον του: τι θα γίνει με το στρατό, πώς θα φύγει από το νησί και τι θα κάνει τέλος πάντων με τη ζωή του. Αυτές οι σκέψεις, άλλωστε, δεν απασχολούν τον καθένα σε αυτή τη φάση της ζωής του;

Αυτό το άγχος και η διαρκής αμφισβήτηση, για τον κόσμο, αλλά και για τους εαυτούς μας, ίσως, δε θα μας εγκαταλείψουν ποτέ.

Τουλάχιστον, πλάι σε αυτό το βάρος μίας εύθραυστης ψυχοσύνθεσης, ας μη μας εγκαταλείψουν κάποια άλλα πράγματα, που το εξισορροπούν και το απαλύνουν. Αφήνοντας πίσω το σχολείο, κάποια εξ αυτών θα μπορούσαν να είναι αυτά που μνημονεύονται και στο τραγούδι του Dury: το σεξ, τα ναρκωτικά και η καλή μουσική.